Reumatyzm. Gościec. Choroba reumatyczna

Tytułowymi nazwami zwyczajowo obejmuje się dolegliwości i choroby narządu ruchu: stawy, mięśnie, kości i inne np. serce, jeśli problem występuje w skojarzeniu ze zmianami reumatycznymi w narządzie ruchu.

Najważniejsze czynniki zewnętrzne nasilające dolegliwości reumatyczne to...

• chłód
• wilgoć
• zmiany ciśnienia atmosferycznego
• zmiany jonizacji powietrza

Choroby gośćcowe dzielimy m.in. na...

• choroba (gorączka) reumatyczna
• gościec przewlekły postępujący
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
• zmiany zwyrodnieniowe stawów kończyn i kręgosłupa
• gościec tkanek miękkich

Choroba (gorączka) reumatyczna

Występuje u dzieci i osób młodych, w następstwie zakażenia beta hemolizującym paciorkowcem. W chorobie tej mogą występować zmiany zapalne w sercu, obejmujące głównie mięsień sercowy, nadto wsierdzie i osierdzie (postać sercowa). Zmiany zapalne w sercu mogą prowadzić do wytworzenia się wad serca wskutek niszczenia zastawek serca i tworzenia się bliznowatych zwężeń ujść tętniczych.

W następstwie powstałych wad może wytworzyć się niewydolność krążenia. Choroba reumatyczna wywołuje często zapalenie stawów, przemijające z reguły bez trwałych śladów (postać stawowa) i może dawać zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym w postaci pląsawicy. W przebiegu choroby mogą pojawić się zmiany na skórze w formie rumienia obrączkowatego oraz guzki podskórne. Badania stwierdzają przyspieszone OB oraz zwykle podwyższone miano antystreptolizyn (ASO), jako wyraz przebytego zakażenia paciorkowcem.

Leczenie choroby reumatycznej polega na leżeniu w łóżku oraz podawaniu głównie hormonów kory nadnerczy i związków salicylowych. Po przebyciu rzutu reumatycznego, aby uniknąć nawrotów, podaje się przez kilka lat zapobiegawczo penicylinę o przedłużonym działaniu, co chroni od zakażeń paciorkowcowych. Reumatyczne wady serca głównie zwężenia leczy się operacyjnie.

Gościec przewlekły postępujący (GPP)

Podstawową zmianę chorobową stanowi zapalenie stawów, objawiające się obrzękami, rozrostem błony maziowej, wysiękami, ograniczeniem ruchomości, zmianami w częściach przystawowych kości. Dochodzić może do przykurczów, zesztywnień stawów i zaników mięśniowych.

W leczeniu GPP stosuje się środki przeciwzapalne, środki przeciwbólowe, fizykoterapię, wypoczynek w okresach zaostrzeń, leczenie ruchem, metody ortopedyczno-chirurgiczne (wycinanie przerosłych maziówek, sztuczne stawy), psychoterapię, leczenie kliniczne, balneologiczne i usprawniające.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Choroba zaczyna się zwykle od zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych, a następnie zajmuje małe stawy kręgosłupa i tkanki miękkie okołokręgosłupowe. Dochodzić może do częściowego lub całkowitego usztywnienia kręgosłupa. W leczeniu najważniejsze są metody usprawniające, gimnastyka korekcyjna, zabiegi balneologiczne (balneoterapia) oraz podawanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów kończyn i kręgosłupa

Choroba zaczyna się od procesu niszczenia chrząstki stawowej. Powstają odczyny kostne w postaci wyrośli, stwardnień lub ubytków kostnych. W wyniku zwężeń szpar stawowych może dojść do zesztywnień stawów. Zmiany zwyrodnieniowe wywołują ból głównie przy ruchach. W kręgosłupie proces zwyrodnieniowy zaczyna się od niszczenia krążków międzykręgowych, wytwarzają się zmiany kostne kręgów, głównie w postaci wyrośli kostnych. Dochodzić może do objawów uciskowych na korzenie nerwowe, do rwy kulszowej czy ramieniowej oraz do innych dolegliwości bólowych. Leczenie zmian zwyrodnieniowych polega na oszczędzaniu stawów, unikaniu obciążeń, na podawaniu środków przeciwbólowych, stosowaniu ciepła i zabiegów balneologicznych.

Gościec tkanek miękkich (GTM)

Stany zwyrodnieniowo-wytwórcze tkanek miękkich wchodzących w skład narządu ruchu, szczególnie narażonych na działanie urazów, powtarzających się mikrourazów i nadmiernych obciążeń (przyczepy ścięgien do kości, kaletki maziowe, pochewki ścięgien). Gościec najczęściej dotyczy szczególnie eksponowanych części ciała:

• staw barkowy - zespół bolesnego barku
• staw łokciowy - zespół bolesnego łokcia
• staw biodrowy - zespół bolesnego biodra
• nadgarstek - zespół kanału nadgarstka

Są to tzw. choroby przyczepu, czyli entezopatie. Ponadto gościec tkanek miękkich obejmuje zapalenie tkanki łącznej włóknistej (bóle mięśniowe, nerwobóle, ischias, lumbago itp.). GTM stanowi około 20% przypadków chorób reumatycznych. Leczenie przeciwbólowe (głównie salicylanami), przeciwzapalne, fizykobalneoterapią oraz blokadami nowokainowymi.

Więcej o leczeniu reumatyzmu »